Pneumatiek en pneumatiek symbolen
Voor het toepassen van pneumatiek heb je onderdelen of componenten nodig. Pneumatische symbolen zijn grafische voorstellingen van pneumatische componenten. Bijvoorbeeld cilinders, ventielen en luchtverzorgingscomponenten. Deze symbolen worden gebruikt bij het ontwerpen van een pneumatisch schema voor installatie. Kennis van deze symbolen helpt bij het ontwerpen, aansluiten, onderhouden en repareren van een pneumatische installatie.
De opbouw van deze symbolen ligt vast in de norm ISO 1219-1.
Hieronder vindt u alles over pneumatiek en pneumatiek symbolen.
De meestgebruikte pneumatiek symbolen:
Pneumatiek symbolen voor cilinders
 |
Enkelwerkende cilinder, uitgaand |
 |
Enkelwerkende cilinder, ingaand |
 |
Dubbelwerkende cilinder |
 |
Dubbelwerkend, vaste buffering |
 |
Dubbelwerkend, vaste buffering en magneet |
 |
Dubbelwerkend, verstelbare buffering en magneet |
 |
Dubbelwerkend, vaste buffering en doorlopende zuigerstang |
 |
Dubbelwerkend, met geleiding |
 |
Dubbelwerkend, vaste buffering en dubbele zuigerstang |
 |
Zuigerstangloos, vaste buffering |
 |
Zuigerstangloos, verstelbare buffering en magneet |
 |
Zuigerstangloos, magneetkoppeling |
 |
Meerstanden cilinder |
 |
Tandem cilinder |
 |
Draaicilinder |
 |
Balg cilinder |
Pneumatiek symbolen voor ventielen
Algemeenheden bij symbolen voor ventielen:
• De rechthoekige vorm staat voor een schakelstand. Dit houd in bij meerdere rechthoeken er meerdere schakelstanden zijn
• De pijlen geven aan hoe de perslucht stroomt
• De lijnen in het rechthoek geven aan hoeveel aansluitingen er zijn. Bij deze weergave gaat men uit van de stand in rust.
 |
2/2 normaal gesloten (NC) |
 |
2/2 normaal geopend (NO) |
 |
3/2 normaal gesloten (NC) |
 |
3/2 normaal geopend (NO) |
 |
4/2 ventiel |
 |
5/2 ventiel |
 |
4/3 middenstand gesloten |
 |
4/3 middenstand open |
 |
5/3 middenstand onder druk |
 |
5/3 middenstand gesloten |
 |
5/3 middenstand open |
Pneumatiek codering ventielen
De cijfers op de ventielen geven de functies van de poorten aan, zodat je het ventiel eenvoudig op de juiste wijze kunt aansluiten:
| 1 (11) | Aansluitpoort voor de voeding (11 bij een normaal geopend ventiel) |
| 2 en 4 | Aansluitpoorten voor de werkleidingen |
| 3 (33) | Ontluchtingspoort van werkleiding 2 (33 bij een normaal geopend ventiel) |
| 5 | Ontluchtingspoort van werkleiding 4 |
| 10 | Stuurpoort voor reset 2/2 of 3/2 ventiel |
| 12 | Stuurpoort voor lucht van poort 1 naar poort 2 |
| 14 | Stuurpoort voor lucht van poort 1 naar poort 4 |
| 82 | Ontluchting stuurpoort 12 |
| 84 | Ontluchting stuurpoort 14 |
| 110 | Stuurpoort voor lucht van poort 11 naar poort 2 |
Pneumatiek symbolen voor luchtverzorging of luchtconditionering
 |
Compressor t.b.v. pneumatiek |
 |
Filter t.b.v. pneumatiek |
 |
Waterafscheider, handbediende aftap |
 |
Waterafscheider, automatische aftap |
 |
Filter-waterafscheider, handbediende aftap |
 |
Filter-waterafscheider, automatische aftap |
 |
Olienevelaar |
 |
Manometer |
 |
Drukverschil manometer |
 |
Drukindicator |
 |
Drukschakelaar, druk instelbaar |
 |
Flowmeter |
 |
Reduceerventiel met manometer |
 |
Verzorgingseenheid |
 |
Verzorgingseenheid, vereenvoudigd symbool |
 |
Droger |
 |
Koeler |
 |
Drukvat |
Pneumatiek symbolen voor ventielbedieningen
 |
Handbediend ventiel, algemeen |
 |
Handbediend ventiel, met vergrendeling, algemeen |
 |
Drukknop |
 |
Stift |
 |
Hendel |
 |
Voetpedaal |
 |
Rol |
 |
Knikrol |
 |
Veer |
 |
Lucht |
 |
Bistabiel dominant |
 |
Luchtbediend, automatische middenstand |
 |
Luchtveer |
 |
Elektrisch bediend ventiel |
 |
Elektrisch bediend ventiel, indirect |
 |
Elektrisch bediend ventiel, indirect, handbediening |
 |
Elektrisch, indirect, hulpstuurlucht |
Pneumatiek symbolen voor hulpventielen
 |
Terugslagklep |
 |
Terugslagklep met veer |
 |
Luchtgestuurde terugslagklep, met veer |
 |
Of-ventiel |
 |
En-ventiel |
 |
Snelontluchter |
 |
Afsluitkraan |
 |
Vaste smoring |
 |
Instelbare smoring |
 |
Snelheidsregelventiel |
 |
Geluidsdemper |
Pneumatiek i.c.m. vacuüm symbolen
 |
Vacuüm ejector |
 |
Zuignap |
 |
Vacuümpomp |
Pneumatiek symbolen voor leidingen en pneumatische koppelingen
 |
Energiebron |
 |
Werkleiding |
 |
Stuurleiding |
 |
Ontluchtingsleiding |
 |
Flexibele leiding |
 |
Elektrische leiding |
 |
Kruising van niet verbonden leidingen |
 |
Verbonden leiding |
 |
Aftakpunt gesloten |
 |
Aftakpunt met aansluitleiding |
 |
Snelkoppeling, aangesloten, zonder terugslagklep |
 |
Snelkoppeling, aangesloten, met terugslagkleppen |
 |
Snelkoppeling, ontkoppeld, gesloten door terugslagklep |
 |
Snelkoppeling, ontkoppeld, met open leiding |
 |
Draaibare verbinding met een leiding |
 |
Draaibare verbinding met twee leidingen |
 |
Ontluchtingspoort zonder aansluitmogelijkheid |
 |
Ontluchtingspoort met aansluitmogelijkheid |
Download hier bovenstaande pneumatische symbolen
Wat is pneumatiek?
Met pneumatisch wordt in dit geval bedoeld het samenpersen van lucht (perslucht), de daarbij behorende schakeltechnieken (ventielen) en het door lucht in beweging brengen van technische hulpmiddelen (bijv. cilinders, pompen en gereedschappen).
Men gebruikt tegenwoordig pneumatiek om bijvoorbeeld kleppen in een productieproces te sturen. Pneumatiek wordt veel toegepast in de machinebouw. Hier past men pneumatische cilinders toe om roterende en lineaire bewegingen te bewerkstelligen.
Men gebruikt hierbij pneumatiek voornamelijk vanwege de hoge betrouwbaarheid, lage aanschafkosten en de relatief eenvoudige aansturing van pneumatiek gestuurde apparaten.
Voorbeelden van toegepaste pneumatiek:
- Met behulp van grijpers of zuignappen op een eenvoudige manier objecten opnemen en verplaatsen.
- Met behulp van pneumatische cilinders systemen automatiseren, krachten uitoefenen (klemmen), etc. (pick and place).
- Met behulp van pneumatische werktuigen bouten vastschroeven, gaten boren, straten openbreken (voordeel: overbelasting onmogelijk).
- Persluchtbediende verfspuitinstallaties.
- Het openen en sluiten van deuren (bijvoorbeeld bij bussen en treinen).
- De procesindustrie: bij machinelijnen zijn vaak verschillende kleppen en klepstandstellers aanwezig die door middel van pneumatiek in beweging worden gebracht.
Wat zijn de voordelen van het gebruik van pneumatiek?
- Perslucht is eenvoudig op te slaan.
- Grote bedrijfszekerheid.
- Flexibel.
- Pneumatisch gereedschap is lichter in gewicht.
- Lage installatiekosten.
- Eenvoudige besturing.
- Lucht is samendrukbaar.
- Niet vervuilend (bruikbaar in de foodsector mits het juiste smeervet wordt gebruikt).
- Eenvoudige bediening.
- Brand- en explosieveilig (vraag naar de voorwaarden van de installatie!).
- Temperatuur heeft geen invloed op de werking.
Opmerking: door temperatuurverschillen kan er wel condensvorming ontstaan.
Dit is niet wenselijk en kan eenvoudig vermeden worden door een luchtconditioneringsinstallatie.
Wat zijn de nadelen van het gebruik van pneumatiek?
- Compressors verbruiken veel energie om de luchtdruk te creëren.
- Lucht moet gezuiverd worden en smeermiddelen bevatten om de levensduur van de apparaten te verlengen (voor de voedingsmiddelenindustrie zijn hiervoor aparte aanpassingen noodzakelijk).
- Geluidshinder (dit is te reduceren).
- Kans op lekkages.